The following article appeared in
ILGA's Lesbian Bulletin, 2/1990. The article is signed by the then editor-in-chief of the Amphi magazine (It is copied here without prior permission).
"A very big group of women joined AKOE one year after its foundation in 1978 (AKOE, the Greek Gay Liberation Movement, was the first homosexual group ever founded in Greece) After a year, they left AKOE--feeling more involved with self knowledge than activist work-- to join the feminist groups at the "House of Women" in Romanou Melodou Street. As women they felt much closer to the Feminist Movement (which at the time was extremely fruitful) and started publishing the lesbian magazine Lavris. Unfortunately, the strong trade competition from the greek publishing market and the lack of money did not permit the magazine to stay alive, so the lesbian group stopped its publication after three issues.In the summer of '83, the lesbian group decided to leave Romanou Melodou due to conflicts and problems with the other feminist groups. It must be noted that many lesbians worked and are still working in the Feminist Movement, but they never admit they are lesbians fearing this will destroy the image of the Movement. On the other hand feminists feel their work threatened every time a lesbian issue is connected with feminism. The truth is that many lesbians felt threatened by society and that is why they decided to camouflage themselves as feminists. At the end of '84, those who were still left of the first lesbian group started another "House of Women"on Veikou Street, working more as a meeting point and as a self-knowledge group, only to face problems again; this time it was a lack of understanding among members and leadership conflicts. These problems inhibited creative activity and three years later the lesbians found themselves in the position of closing this meeting place.
Two years of silence passed, but, at the beggining of 1989, a big group of lesbians started gathering at AKOE and, after the closure of AKOE's offices, at the "Bookshop of Women", where they do more activist work. Today this group numbers 10 members. Its main activity is to have articles published in foreign newspapers, to send letters of protest, to edit pamphlets of lesbian content and to make known the feminist meeting points in Greece. Also this group acts as a meeting point for lesbians and one of its members used to have one hour a week at a radio station. Among other activities is their work on a questionnaire-based survey to have contacts within other feminist and lesbian groups around the world, and to raise money to print a poster with lesbian content.
The main problem of lesbians in Greece is the lack of visibility. Lesbians are not really activist, because, in Greece, being a lesbian is not considered as a political act but only as a sexual orientation. So, being ignored means avoiding problems and lesbians in this country prefer to remain "non-existened". It is very revealing that there is no mass media representative. All these points are due to the fact that lesbians always preferred to be part of a feminist group (feeling that they are suppressed primarily as women and secondarily as gay persons). The number of lesbians working in gay groups is very small. Yet the only active lesbians feel that companionship and unity between gay people is the only thing that can bring the solutions--at least in Greece".
The following article was submmitted (in early 1996) by the women of the greek lesbian magazine "Madame Gou" to the german magazine IHRSINN (The article is copied here without prior permission).
Στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει ισχυρή παράδοση αυτόνομης συλλογικής οργάνωσης από τους πολίτες, έξω και πέρα από τα πολιτικά κόμματα. Καθοριστικής σημασίας για τη νεώτερη ιστορία της Ελλάδας υπήρξε η εφταετία της δικτατορίας ('67-'74) η οποία ανέστειλε την ανάπτυξη των όποιων προοδευτικών δυνάμεων στο εσωτερικό της χώρας, ενώ την απομόνωσε από σημαντικότατα ιδεολογικά κινήματα του εξωτερικού. Έτσι, δεν είναι τυχαίο ότι ο φεμινισμός ήρθε στην Ελλάδα με καθυστέρηση σχεδόν μιας δεκαετίας, όταν δηλαδή σε άλλες χώρες έχανε τον αρχικό του δυναμισμό.Παρά το γεγονός ότι πολλές από τις Ελληνίδες φεμινίστριες ήταν λεσβίες, τα λεσβιακά θέματα ήταν ή ανύπαρκτα ή εντελώς περιθωριακά μέσα στο φεμινιστικό κίνημα. Μέσα στις φεμινιστικές οργανώσεις λειτούργησαν αυτόνομες ομάδες λεσβιών που ανελλιπώς στήριζαν τα αιτήματα των φεμινιστριών (ακόμα και όταν δεν τις αφορούσαν άμεσα) αλλά δεν στηρίχθηκαν ποτέ από αυτές. Αντίθετα αντιμετώπισαν έντονες ομοφοβικές αντιδράσεις από τις περισσότερες φεμινίστριες. Μία από αυτές τις αυτόνομες ομάδες στις αρχές της δεκαετίας του '80 εξέδωσε το περιοδικό "Η Λάβρυς", του οποίου η έκδοση σταμάτησε μετά από τρία τεύχη. Στο χώρο που στεγαζόταν η ομάδα αυτή λειτουργούσε και μπαρ για γυναίκες.
Από το 1983 που έκλεισε αυτός ο χώρος μέχρι πριν ένα χρόνο έχουν δημιουργηθεί περίπου πέντε ομάδες με μέγιστο χρόνο λειτουργίας τα τρία χρόνια. Οι ομάδες αυτές κυρίως διαλύονταν από έλλειψη οικονομικών πόρων και από την ομοφοβία (τον κυριότερο εχθρό μας) που εμπόδιζε το "coming out" της ομάδας.
Παράλληλα με τη συνεργασία μεταξύ λεσβιών και φεμινιστριών, είχαν γίνει προσπάθειες κατά καιρούς συνύπαρξης με τις ομοφυλόφιλες οργανώσεις (ΑΚΟΕ, ΕΟΚ), και λεσβιακά άρθρα γράφονταν στο περιοδικό ΑΜΦΙ που εκδιδόταν για δέκα περίπου χρόνια από το ΑΚΟΕ. Δυστυχώς όμως οι προσπάθειες αυτές δεν απέδωσαν αφού το ιδεολογικό χάσμα μεταξύ ομοφυλόφιλων και λεσβιών ήταν βαθύ. Στο μοναδικό ομοφυλοφιλικό συνέδριο της χώρας το 1982 οι γυναίκες δεν είχαν ουσιαστικά κλιθεί να συμμετάσχουν. Στην Αθήνα επίσης έχει γίνει ένα Ευρωπαϊκό Συνέδριο του ILGA το 1989.
Όλες αυτές οι προσπάθειες είχαν σαν κέντρο την Αθήνα ενώ κάποιες κινήσεις έγιναν και στη Θεσσαλονίκη όπου λεσβίες έκαναν διαμαρτυρίες και συμμετείχαν στην έκδοση δύο φεμινιστικών περιοδικών (ΓΑΙΑ και ΚΑΤΙΝΑ) με λεσβιακά άρθρα.
Η επαφή με λεσβιακές ή gay οργανώσεις του εξωτερικού είναι υπαρκτή, αλλά το επίπεδο συνεργασίας είναι εξαιρετικά χαμηλό αφενός μεν γιατί δεν υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα από τις ελληνικές οργανώσεις, και αφετέρου εξαιτίας της διαιώνισης της πολιτικής των ισχυρών χωρών που ενισχύουν ουσιαστικά τις ισχυρές χώρες κάνοντας εκδηλώσεις και πορείες μόνο σ' αυτές.
Θα ήταν ας πούμε ένδειξη αλλυλεγγύης και ουσιαστικής δράσης να γίνονται τα περίφημα Euro Pride σε πρωτεύουσες χωρών της Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης όπου οι συνθήκες είναι μεν αντίξοες αλλά τα αποτελέσματα θα είναι πολύ πιο σημαντικά.
Το γεγονός ότι, στην ελληνική κοινωνία κυριαρχεί η πυρηνική μορφή οικογένειας και τα χριστιανικά ήθη, σε συνδυασμό βέβαια με το χαμηλό επίπεδο συνειδητοποίησης της φεμινιστικής-λεσβιακής μας ταυτότητας, έχει έντονες επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των ελληνίδων λεσβιών. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία κρύβουν την επιλογή τους, υποβιβάζοντας την σε ζήτημα αυστηρά προσωπικό. Ενώ λοιπόν ανήκουν σε ένα έντονα καταπιεσμένο τμήμα του πληθυσμού της χώρας τους δεν αναζητούν συλλογικούς τρόπους αντίδρασης. Συνυφασμένες σε μεγάλο βαθμό με την οικογένεια είναι η κοινωνική καταξίωση και οι επαγγελματικές ευκαιρίες και προοπτικές. Σαν συνέπεια αυτό έχει την αδυναμία των ελληνίδων λεσβιών να εκφραστούν ανοιχτά στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Οι περισσότερες εκδηλώνονται σε άλλες λεσβίες και σε λίγους φίλους τούς οποίους εμπιστεύονται, ενώ στο χώρο εργασίας η σιωπή για την προσωπική τους ζωή είναι ο κανόνας αφού σε διαφορετική περίπτωση αυτό θα σήμαινε απόλυση ή διώξεις. Αυτή η σιωπή είναι μια πολύ έντονη μορφή διάκρισης ενάντια στις λεσβίες οι οποίες διακατέχονται από το αίσθημα της ανασφάλειας, ενώ σχηματίζουν μ' αυτόν τον τρόπο μια χαμηλή αυτοεικόνα.
Όταν οι ελληνίδες λεσβίες ανακαλύπτουν την ταυτότητά τους, στην καλύτερη περίπτωση ενσωματώνονται σε παρέες λεσβιών και προσπαθούν ή όχι να την αναπτύξουν, ενώ στη χειρότερη μένουν εντελώς απομονωμένες και καταπιέζουν το συναίσθημα αυτό. Χαρακτηριστικό όμως είναι ότι η πλειονότητα βιώνει το λεσβιασμό κυρίως σαν σεξουαλική - προσωπική επιλογή και η εξέλιξη της ταυτότητας τους σταματάει κάπου εκεί. Φυσικά σε όλα αυτά που αναφέρουμε υπάρχουν δύο ταχύτητες, αυτή των μεγάλων αστικών κέντρων και εκείνη της ελληνικής επαρχίας. Η ανωνυμία των μεγάλων πόλεων δρα καταλυτικά στην έκφραση της ομοφυλόφιλης επιθυμίας. Οι γυναίκες συναντιόνται, κυρίως σε μπαρ, ερωτεύονται, συζούν μερικές φορές, δημιουργούν παρέες από λεσβίες, και προσπαθούν να ανακαλύψουν τρόπους διασκέδασης μια και οι υπάρχοντες δεν είναι καθόλου ικανοποιητικοί.
Τα λιγοστά μπαρ στην Ελλάδα δεν έχουν καθαρά λεσβιακό χαρακτήρα, ακολουθόντας έτσι τη λογική των ελληνίδων λεσβιών που οι περισσότερες αρνούνται να δεχτούν το "λεσβία" σαν ικανοποιητικό όρο να τις περιγράψει και προτιμούν τους όρους gay, ομοφυλόφιλες και αμφί ως λιγότερο απειλητικούς.
Η λεσβιακή κοινότητα στο βαθμό που υπάρχει σχεδόν ταυτίζεται με το κοινό των μπαρ. Σαν συνέπεια αυτού του γεγονότος διάφορες ιδιαιτερότητες (π.χ .λεσβίες με ειδικές ανάγκες, αλλοδαπές κλπ.) είναι αδύνατο να εκφραστούν.
Αν και η εικόνα των λεσβιών στην Ελλάδα παρουσιάζεται σε σχέση με άλλες χώρες απογοητευτική γίνονται ωστόσο τον τελευταίο χρόνο κάποιες κινήσεις που μας κάνουν να αισιοδοξούμε. Συγκροτήθηκαν δύο ομάδες, εκ των οποίων η μία οργανώνει πάρτι , bazaar, εκδρομές σε μνημεία της αρχαιότητας όπου τελούνταν μυστήρια από γυναίκες για γυναίκες, έχουν μια ραδιοφωνική εκπομπή (τη δεύτερη λεσβιακή ραδιοφωνική εκπομπή μια και η πρώτη έχει γίνει στα 1990), και η άλλη επιμελείται την έκδοση ενός λεσβιακού περιοδικού.
Εξαιρετικά δυσοίωνη όμως είναι η παρατήρηση ότι σε παγκόσμιο επίπεδο γίνεται μια προσπάθεια εμπορευματοποίησης της γυναικείας ομοφυλοφιλίας, εξάλειψης της φεμινιστικής συνείδησης μέσω της προώθησης γυναικών που προβάλλουν τα σωματικά τους προσόντα και προσπάθεια υποβιβασμού της θεωρίας του πολιτικά ορθού. Το κύμα ρατσισμού ορθώνεται απειλητικό μπροστά μας μετά τα γεγονότα των τελευταίων ετών και την επικράτηση των συντηρητικών δυνάμεων στις κυβερνήσεις των ισχυρότερων κρατών. Ο συνδυασμός όλων αυτών και η συσχέτισή τους με την έλλειψη ισχυρών δεσμών αλληλεγγύης μεταξύ των λεσβιών και των φεμινιστριών μπορεί να αποβεί μοιραίο γεγονός όσον αφορά τον αγώνα για τα δικαιώματά μας, ακόμη και για την ίδια μας την ύπαρξη. Ευχόμαστε το Διεθνές Γυναικείο Συνέδριο μετά τα τελευταία γεγονότα να κατορθώσει να διασφαλίσει τις λεσβίες από απαιτήσεις όπως αυτή της κινεζικής κυβέρνησης.
Ζητάμε από τις λεσβιακές οργανώσεις να παρέχουν πολιτική και οικονομική υποστήριξη στις λεσβίες χωρών με οικονομικά ή πολιτειακά προβλήματα. Σαν ελάχιστο δείγμα αλληλεγγύης ζητάμε να μας σταλούν τα υπόλοιπα άρθρα του αφιερώματος στα αγγλικά ώστε να έχουμε και εμείς αυτές τις πολύτιμες πληροφορίες.
Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία και ελπίζουμε σε μια συνεργασία για μια δυνατή λεσβιακή παγκόσμια κοινότητα.