Πρόσκληση συμμετοχής σε έρευνα με θέμα
‘Ο γυναικείος ομοφυλόφιλος λόγος στη σύγχρονη Ελλάδα’
Από τη Βενετία Καντσά
Μεταπτυχιακή φοιτήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας
Η έρευνα
Το θέμα της έρευνας είναι ο τρόπος που βιώνεται, συζητιέται, και γίνεται αντικείμενο σύγκρουσης και διαπραγμάτευσης η γυναικεία ομοφυλόφιλη εμπειρία στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’90.
Στόχος της είναι αφενός η ανάδυση και η ανάδειξη ενός γυναικείου ομοφυλόφιλου λόγου, και αφετέρου η διερεύνηση του κατά πόσο οι ερωτικές επιλογές επηρεάζουν και επηρεάζονται από τις υπόλοιπες πλευρές που διαμορφώνουν και καθορίζουν τη ζωή μας όπως για παράδειγμα η οικογένεια, το επάγγελμα, οι φίλοι, ο τόπος διαμονής.
Η μεθοδολογία που θα χρησιμοποιηθεί περιελαμβάνει διεξοδικές συζητήσεις με γυναίκες που σχετίζονται ερωτικά με άλλες γυναίκες, παρατήρηση σε χώρους όπως τα λεσβιακά bar και οι ομοφυλόφιλες οργανώσεις, και τέλος εμπεριστατωμένη μελέτη του έντυπου υλικού που αφορά τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα.
Η πρόσκληση συμμετοχής
Η παρούσα πρόσκληση απευθύνεται σε όλες τις γυναίκες που ζουν στην Ελλάδα και είχαν ή έχουν ερωτικές σχέσεις με άλλες γυναίκες ανεξάρτητα από ηλικία, επάγγελμα, οικογενειακή κατάσταση, τόπο διαμονής και ανεξάρτητα από το αν υιοθετούν ή όχι μία λεσβιακή ταυτότητα, συμμετέχουν σε ομοφυλόφιλες οργανώσεις ή επισκέπτονται λεσβιακά bar. Μοναδική προυπόθεση είναι το προσωπικό τους ενδιαφέρον για συμμετοχή σε μία τέτοιου είδους έρευνα.
Εισαγωγικά
Αφορμή για την ενασχόλησή μου με το θέμα της γυναικείας ομοφυλοφιλίας στην Ελλάδα στάθηκε η ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι η γυναικεία ομοφυλοφιλία στον ελλαδικό χώρο είναι αόρατη αν όχι ανύπαρκτη.Σε αντίθεση με την ύπαρξη ενός ανδρικού ομοφυλόφιλου λόγου έτσι όπως αυτός εκφράζεται μέσα από συγκεκριμένη ορολογία, μέσα από συγκεκριμένα άρθρα, και μέσα από αναγνωρισμένες ερωτικές πρακτικές η γυναικεία ομοφυλοφιλία φαντάζει ανύπαρκτη, γεγονός που αποδίδεται στην υποτιθέμενη ανυπαρξία μιας αυτόνομης γυναικείας σεξουαλικότητας. Αν σύμφωνα με αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε ‘κυρίαρχο’ ή ‘ηγεμονικό λόγο’ η γυναικεία σεξουαλικότητα δε μπορεί να νοηθεί ανεξάρτητα από την ανδρική παρουσία, ενώ, ταυτόχρονα και σύμφωνα με τον ίδιο πάντα λόγο η γυναίκα στην Ελλάδα εξακολουθεί να εκπληρώνει τον προορισμό της και να ολοκληρώνεται σαν άτομο μόνο μέσα από τους ρόλους της ως συζύγου και μητέρας, τότε είναι επόμενο ότι στα μάτια των περισσοτέρων η γυναικεία ομοφυλοφιλία ακόμα και όταν συναντιέται να αποτελεί ‘ανωμαλία’, ‘αμαρτία’ ή από μια άλλη οπτική ‘ευχάριστη παρεκτροπή’ προς τέρψη ανδρικών βλεμμάτων.
Από την άλλη πλευρά, η πρόσφατη ενάσχοληση των Μ.Μ.Ε. με το ίδιο θέμα, μόνο μία διαστρεβλωμένη και σε πολλές περιπτώσεις πορνογραφική εικονογράφηση του όλου θέματος μπόρεσε να αποδώσει. Το ξαφνικό και σε πολλές περιπτώσεις υπερβολικό ενδιαφέρον της τηλεόρασης και των περιοδικών για τη γυναικεία ομοφυλοφιλία θα μπορούσε ίσως να εξηγηθεί καλύτερα αν το απέδιδε κανείς στην σκανδαλοθηρική στάση των Μ.Μ.Ε. απέναντι σε θέματα με ‘πιπεράτο’ περιεχόμενο -λεσβίες, gay, τραβεστί, ιερόδουλες- με απώτερο στόχο να αυξήσουν την ακροαματικότητά τους, και λιγότερο σε ένα πραγματικό ενδιαφέρον και σε μία περισσότερο ανεκτική και φιλελεύθερη στάση απέναντι στις λεσβίες.
Τέλος, την περίοδο τουλάχιστον που άρχισα να πρωτοασχολούμαι με το θέμα της γυναικείας ομοφυλοφιλίας, δηλαδή τον Φεβρουάριο του 1994, ο λεσβιακός πολιτικός λόγος στην Ελλάδα είχε σταματήσει στην εποχή του λεσβιακού περιοδικού Η ΛΑΒΡΥΣ που είχε εκδώσει τρία τεύχη μεταξύ 1982 και 1983. Το 1994 όχι μόνο κανένα λεσβιακό περιοδικό δεν εκδιδόταν αλλά είχε σταματήσει και αυτή ακόμη η έκδοση του αμφι, ενώ, από την άλλη πλευρά, τα φεμινιστικά περιοδικά της δεκαετίας του ’80 που κατά καιρούς φιλοξενούσαν στις σελίδες τους άρθρα λεσβιακού ενδιαφέροντος διένυαν και διανύουν περίοδο ύφεσης. Εδώ οφείλω να σημειώσω ότι σήμερα το σκηνικό όσον αφορά την ύπαρξη ενός ομοφυλόφιλου και ειδικότερα ενός λεσβιακού λόγου στην Ελλάδα εμφανίζεται αρκετά διαφοροποιημένο. Στην διαμόρφωση του καινούργιου τοπίου έχουν συμβάλλει η έκδοση του λεσβιακού περιοδικού Mαντάμ Γκου, η ύπαρξη των RozMov σελίδων στο Internet, η επανέκδοση του αμφι, τα ομοφυλόφιλα έντυπα Βιταμίνη Ο, ο πόθος και άλλα. Ωστόσο, για την εποχή στην οποία αναφέρομαι οι αναφορές στη γυναικεία ομοφυλοφιλία περιοριζόταν στην παρουσία της μέσα από τις εκπομπές του Γιώργου Τράγκα και της Σεμίνας Διγενή και στα αφιερώματα του περιοδικού Max για την Ερεσσό.
Πεπεισμένη ότι το θέμα της γυναικείας ομοφυλοφιλίας στην Ελλάδα δεν είναι δυνατόν ούτε να περιοριστεί στην αναγωγή του σε κάτι αόρατο, άφωνο, ανύπαρκτο αλλά ούτε και να καλυφθεί από την παρουσίασή του μέσα από τις προαναφερθείσες εκπομπές θέλησα να εξετάσω τους λόγους εκείνους που καθιστούν τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα ανύπαρκτη, παρόλο το αδιαμφισβήτητο γεγονός της ύπαρξής της, και ταυτόχρονα να ερευνήσω τους χώρους εκείνους όπου συναντιέται ένας γυναικείος ομοφυλόφιλος λόγος.
Προηγούμενες ερευνητικές προσεγγίσεις
Μία πρώτη προσπάθεια προσέγγισης του θέματος ήταν η παρουσίαση και η ανάλυση ενός ελληνικού λεσβιακού-φεμινιστικού λόγου έτσι όπως εκφράζεται στο περιοδικό Η ΛΑΒΡΥΣ και η σύγκρισή του με τον δυτικό λεσβιακό λόγο εκείνης της περιόδου. Το κείμενο αυτό πρόκειται αυτό πρόκειται να εκδοθεί στο επόμενο τεύχος του φεμινιστικού περιοδικού Δίνη.
Δεύτερη προσπάθεια ήταν η πραγματοποίηση επιτόπιας έρευνας στην Ερεσσό Λέσβου από τον Ιούλιο ως τον Οκτώβριο του 1994. Στα πλαίσια αυτής της έρευνας εκείνο που με ενδιέφερε κυρίως να εξετάσω είναι το αν και κατά πόσο μπορούμε να μιλήσουμε για την ύπαρξη μιας διακριτής λεσβιακής ταυτότητας στα πλαίσια μιας κοινότητας που χωρικά, συμβολικά και για μία ορισμένη χρονική περίοδο ορίζεται ως λεσβιακή. -Παρουσίαση αυτής της δουλειάς δημοσιεύτηκε στο δεύτερο τεύχος της Mαντάμ Γκου-.
Η παρούσα έρευνα
Αν κανείς λάβει υπόψη του το γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν απαντιέται μία λεσβιακή παράδοση του εύρους και της τάξης μεγέθους που συναντιέται στις δυτικές κοινωνίες, ότι ο όρος ‘λεσβία’ συνοδεύεται πολύ συχνά από αρνητικές συνδηλώσεις -σε αντίθεση ίσως με τον όρο ‘lesbian’ που κρύβει μέσα του μία επαναστατική επιλογή- και ότι η οικογένεια στην Ελλάδα παίζει καθοριστικό ρόλο στις ατομικές επιλογές -για να αναφέρω μόνο μερικούς από τους λόγους- γίνεται φανερό ότι η γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα παραμένει εν πολλοίς αθέατη. Κατά συνέπεια αν κάποια/ος ενδιαφέρεται για τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα θα έπρεπε να ενδιαφερθεί για την αθέατη πλευρά της εξίσου όσο και για τη φανερή της.
Για το λόγο αυτό πιστεύω ότι σε συνδυασμό με την επιτόπια παρατήρηση στην Ερεσσό, στα λεσβιακά bar και τις ομοφυλόφιλες οργανώσεις και την εμπεριστατωμένη μελέτη του έντυπου υλικού αναφορικά με τη γυναικεία ομοφυλοφιλία είναι απαραίτητη η επαφή, η συνομιλία και η ανταλλαγή απόψεων με τις ίδιες τις γυναίκες που σχετίζονται ερωτικά με άλλες γυναίκες. Γυναίκες που δεν αυτοπροσδιορίζονται αναγκαστικά ως λεσβίες αλλά των οποίων η συγκεκριμένη ερωτική επιλογή έχει ενδεχομένως πολλαπλές επιπτώσεις και επιδράσεις στις σχέσεις τους με τον εαυτό τους, την οικογένεια, τους φίλους , τους συναδέλφους, ενώ, ταυτόχρονα επηρεάζει και διαμορφώνει τα δίκτυα σχέσεων που δημιουργούν, και ευθύνεται για τους περιορισμούς που υφίστανται. Γι αυτό η πρόσκληση δεν απευθύνεται μόνο σε γυναίκες που αυτοχαρακτηρίζονται ως λεσβίες, έχουν ενεργό συμμετοχή σε ομοφυλόφιλες οργανώσεις ή μετέχουν στη λεγόμενη ‘λεσβιακή σκηνή’. Απευθύνεται σε όλες τις γυναίκες που είχαν ή έχουν ερωτικές σχέσεις με άλλες γυναίκες και θεωρούν ότι η συγκεκριμένη ερωτική επιλογή έχει συμβάλλει, διαμορφώσει και επηρεάσει με τη μια ή την άλλη μορφή τον τρόπο που βλέπουν τον εαυτό τους και τον κόσμο.
Για όσες γυναίκες ενδιαφέρονται να έρθουν σε προσωπική επαφή μαζί μου και να συζητήσουμε προτείνω έναν κατάλογο πιθανών θεμάτων γύρω από τα οποία θα μπορούσε να στραφεί η συζήτηση -με την παρουσία ή όχι μαγνητοφώνου-. Για όσες πάλι είτε για προσωπικούς είτε για πρακτικούς λόγους δεν επιθυμούν μία συνάντηση θα μπορούσαν ίσως να απαντήσουν στο παρακάτω ερωτηματολόγιο και να μου το στείλουν ταχυδρομικά ή ηλεκτρονικά.
Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων. Είναι μάλλον περιττό να σημειώσω ότι η απόλυτη εχεμύθεια εξυπακούεται.
Η διεύθυνσή μου είναι: Βενετία Καντσά
Τ.Θ. 185
81100 Μυτιλήνη
Λέσβος
Ι. ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Τα παρακάτω προτεινόμενα θέματα δεν είναι ούτε δεσμευτικά ούτε περιοριστικά. Στόχος τους είναι απλώς να χαράξουν ορισμένους άξονες αναφοράς γύρω από τους οποίους θα μπορούσε να αναπτυχθεί η συζήτηση.
Γενικότητες: Ηλικία. Τόπος γέννησης. Τόπος διαμονής. Σπουδές. Επαγγελματική ενασχόληση. Βιοπορισμός. Οικογενειακή κατάσταση
Βιοιστορία: Παιδικά χρόνια. Εφηβεία. Φίλοι/παρέες. Ερωτικές σχέσεις. Αναγνώριση της ομοφυλόφιλης επιθυμίας.
Coming out: Πόσο διήρκησε αυτή η διαδικασία και πώς βιώθηκε. Σε τι πλαίσια εκδηλώθηκε. Παρουσία ή όχι μοντέλων ταύτισης. Ύπαρξη ή μη ενοχικών αισθημάτων
Χρήση των όρων και αυτοπροσδιορισμός: Σχολιασμός των όρων ‘λεσβία’, ‘ομοφυλόφιλη’, ‘gay’, ‘dyke’. Είναι κανείς επαρκής για αυτοπροσδιορισμό του εαυτού;
Σχέσεις με τους άλλους: Σχέσεις με την οικογένεια καταγωγής. Σχέσεις με ετεροφυλόφιλους φίλους, συναδέλφους, συγγενείς. Εναλλακτικές μορφές οικογένειας (φιλίες και δίκτυα σχέσεων που μπορούν να λειτουργήσουν ως μορφές οικογένειας εναλλακτικές της βιολογικής).
Σεξουαλικότητα και ρόλοι μεταξύ γυναικών: Ο ρόλος της σεξουαλικότητας στη δημιουργία λεσβιακών σχέσεων. Σχολιασμός της πολυσυζητημένης ύπαρξης ρόλων και προτύπων -θηλυκού/αρσενικού- στα πλαίσια αυτών των σχέσεων.
Απόψεις σχετικά με τη μητρότητα και την από κοινού γονεικότητα: Ύπαρξη παιδιών. Επιθυμία ή όχι για παιδιά. Επιθυμητός τρόπος ανατροφής τους. Σχέσεις με παιδιά φίλων, συγγενών.
Λεσβιακά bar και Ερεσσός: Η μεταξύ τους σχέση. Οι διαφορές τους. Η λειτουργία τους. Συχνότητα επισκέψεων και εντυπώσεις.
Επαφή με λεσβιακές, ομοφυλόφιλες ή/και φεμινιστικές οργανώσεις: Ο πολιτικοποιημένος λεσβιακός λόγος στην Ελλάδα. Ο βαθμός παρουσίας του. Οι λόγοι της ενδεχόμενης απουσίας του.
Επαφή με τον δυτικό κόσμο και τα λεσβιακά κινήματα στο εξωτερικό μέσω λεσβιακών περιοδικών, Internet, γνωριμιών στην Ερεσσό, ταξιδιών στις μεγαλουπόλεις της Ευρώπης.
Επίλογος: Σχολιασμός της εικόνας που παρουσιάζει η γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα σήμερα. Σχολιασμός της παρούσας έρευνας.
ΙΙ. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
Τόσο η σύνταξη όσο και η απάντηση ενός ερωτηματολογίου δημιουργεί συχνά την εντύπωση ότι πρόκειται για κάτι ανολοκλήρωτο, σχετικό, αν όχι και ψευδές. Από την άλλη, έχει ορισμένα απαράβλεπτα πλεονεκτήματα. Ανάμεσά τους, το γεγονός ότι επιτρέπει τη γρήγορη πρόσβαση σε πληροφορίες ακόμα και όταν οι αποστάσεις ή ο χρόνος απαγορεύουν άλλον τρόπο απόκτησή τους. Σε μια προσπάθεια να μειώσω το γραφειοκρατικό χαρακτήρα του παρόντος ερωτηματολογίου σας ζητώ να μην το συμπληρώσετε σαν να συμπληρώνατε τη φορολογική σας δήλωση, αν κάνετε, ή αίτηση συμμετοχής σε κλήρωση. Μπορείτε να παραλείψετε μερικές ερωτήσεις, αν δε σας αρέσουν, να απαντήσετε σε άλλες που δεν υπάρχουν, αν νομίζετε ότι ξέχασα κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, ή τέλος να αγνοήσετε ολοκληρωτικά τις προτεινόμενες ερωτήσεις και να γράψετε μια ελεύθερη έκθεση ιδεών πάνω στο θέμα της γυναικείας ομοφυλοφιλίας στην Ελλάδα.
1. Βιογραφικά στοιχεία
Πότε γεννήθηκες; Πού γεννήθηκες και μεγάλωσες; Πού μένεις τώρα; Με ποιον; Έχεις σπουδάσει; Τι αντικείμενο; Πού δουλεύεις; Ποιός σε στηρίζει οικονομικά (αν σε στηρίζει);
Έχεις παντρευτεί ποτέ; Υπάρχουν παιδιά από αυτόν τον γάμο; Με ποιον μένουν;
2. Coming-out stories
Σύντομη περιγραφή των παιδικών χρόνων και της εφηβείας.
Πότε ένιωσες για πρώτη φορά ότι αισθανόσουν ερωτικά για άλλες γυναίκες; Τι αισθήματα σού προκάλεσε αυτή η διαπίστωση; Είχες ακούσει για λεσβίες, γυναίκες ομοφυλόφιλες; Υπήρχαν μοντέλα γυναικών με τα οποία να μπορούσες να ταυτιστείς;
Σε ποιον το είπες πρώτη φορά; Πώς αντέδρασε; Σε ποιον και γιατί έχεις μιλήσει για τις σχέσεις σου με γυναίκες; Πώς σε αντιμετώπισαν;
3. Όροι αυτοπροσδιορισμού
Τι σημαίνουν για σένα οι όροι ‘λεσβία’, ‘ομοφυλόφιλη’, ‘gay’, ‘dyke’; Έχουν διαφορές μεταξύ τους και ποιες είναι αυτές; Πότε και πού τους άκουσες για πρώτη φορά; Τους χρησιμοποιείς ποτέ και κάτω από ποιες συνθήκες;
Από τους παραπάνω υπάρχει κανένας όρος τον οποίο θα επέλεγες για να περιγράψεις τον εαυτό σου; Χρησιμοποιείς αυτούς τους όρους με διαφορετικό τρόπο σε άλλου είδους συμφραζόμενα; Για παράδειγμα, έχουν άλλη σημασία για σένα όταν βρίσκεσαι σε ένα περιβάλλον φιλικά προσκείμενο στην ομοφυλοφιλία και διαφορετικό σε έναν πιθανά εχθρικό εργασιακό χώρο; Πώς θα αυτοχαρακτηριζόσουν; ‘Γυναίκα’, ‘λεσβία’, ‘άνθρωπος’, κάτι άλλο;
4. Σεξουαλικότητα και ερωτικές σχέσεις
Η ομοφυλοφιλία είναι επιλογή, φυσική παρόρμηση ή τίποτε από τα δύο;
Ποιο ρόλο παίζει η σεξουαλικότητα σε μία ομοφυλόφιλη σχέση; Είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της; Μια μόνο από τις παραμέτρους που διαμορφώνουν την ομοφυλόφιλη σχέση; Η ομοφυλοφιλία αρχίζει και σταματάει στη σεξουαλικότητα ή σχετίζεται και με άλλα θέματα;
Πώς βλέπεις το θέμα της ύπαρξης ρόλων άνδρα/γυναίκας στα πλαίσια των λεσβιακών σχέσεων; Στη δική σου σχέση υπάρχουν ρόλοι; Είχες ποτέ μια σχέση που να στηρίζεται στην ύπαρξη διακριτών ρόλων;
Πόσες ερωτικές σχέσεις είχες μέχρι τώρα με άλλες γυναίκες; Πώς θα τις χαρακτήριζες; Σεξουαλικές; Πλατωνικές; Πόσο καιρό διήρκησαν; Πού γνώρισες τις ερωτικές σου συντρόφους;
Είχες ή έχεις ερωτικές σχέσεις με άνδρες; Πώς θα τις περιέγραφες;
Πώς θα περιέγραφες τις ετεροφυλόφιλες σχέσεις σε σύγκριση και κατά αντιδιαστολή με τις αντίστοιχες ερωτικές σχέσεις μεταξύ γυναικών; Αναφορικά με την ένταση, την διάρκεια και τη σταθερότητα της ερωτικής σχέσης. Σε ποιό βαθμό δύο γυναίκες ερωμένες παραμένουν φίλες και μετά το πέρας του ερωτικού τους δεσμού; Ποιες είναι οι δικές σου εμπειρίες πάνω στο θέμα;
5. Μητρότητα
Έχεις παιδί; Κάτω από ποιες συνθήκες το απέκτησες; Με ποιον μεγαλώνει; Ποιες δυσκολίες ή/και ευκολίες συνάντησες; Ποια στάση κράτησε η οικογένειά σου απέναντι στο θέμα; Πώς συμπεριφέρθηκε ο πατέρας του/των παιδιού/ών; Ποια είναι η σχέση σου αυτή τη στιγμή με το/τα παιδί/ιά;
Αν δεν έχεις παιδί θα ήθελες να κάνεις; Με ποιον τρόπο; (Σεξουαλική επαφή, τεχνητή γονιμοποίηση;). Με ποιον θα ήθελες να το μεγαλώσεις; (Μόνη, με τη σύντροφό σου, με την δική σου οικογένεια καταγωγής, στα πλαίσια ενός γάμου έστω και λευκού;). Τι δυσκολίες και τι ευκολίες νομίζεις ότι θα αντιμετώπιζες στην ανατροφή του; Πώς φαντάζεσαι ότι θα ήταν η κατάσταση από την πλευρά του ίδιου του παιδιού;
6. Σχέσεις με την οικογένεια
Ποιες είναι οι σχέσεις με την οικογένειά σου;
Γνωρίζουν για τις ερωτικές σου επαφές με άλλες γυναίκες;
Αν ναι, ποια ήταν η αρχική τους αντίδραση; Η αντίδραση αυτή διαφοροποιήθηκε με την πάροδο του χρόνου; Το γεγονός αυτό έχει επηρεάσει τις σχέσεις σου μαζί τους; Πώς θα ήθελες εσύ να είχαν αντιδράσει;
Αν δε το ξέρουν, θα ήθελες να το μάθαιναν; Γιατί ναι; Γιατί όχι;
Νομίζεις ότι η στάση της οικογένειάς σου απέναντι στην ομοφυλοφιλία έχει επηρεάσει τον τρόπο που εσύ αντιλαμβάνεσαι και βιώνεις την ομοφυλόφιλη επιθυμία;
7. Σχέσεις με τους άλλους
Ποιος είναι ο βαθμός και η ένταση των σχέσεων που έχεις με ετεροφυλόφιλους φίλους/γνωστούς/συνεργάτες;
Με ποιούς από αυτούς και κάτω από ποιες συνθήκες θα μοιραζόσουν το γεγονός ότι έχεις ερωτικές σχέσεις με γυναίκες;
Ξεχωρίζεις τους φίλους/γνωστούς ανάλογα με τις ερωτικές τους προτιμήσεις; Προτιμάς την παρέα με ομοφυλόφιλες γυναίκες ή/και άνδρες; Δύναται η παρέα με ομοφυλόφιλους να λειτουργήσει ως εναλλακτική μορφή οικογένειας, να παράσχει μεγαλύτερη κατανόηση, ψυχολογική στήριξη, υλική βοήθεια ή πιστεύεις ότι οδηγεί στον αποκλεισμό και την απομόνωση;
8. Δουλειά και τόπος εγκατάστασης
Ποια είναι η σχέση, αν υπάρχει, ανάμεσα στις ερωτικές σου επιλογές και στο επάγγελμα που ακολούθησες ή τον τόπο που εν τέλει εγκαταστάθηκες;
Η επιλογή της δουλειά σου -σε όλες της τις παραμέτρους: οικονομικές απολαβές, εργασιακό περιβάλλον, δυνατότητα εξέλιξης, περιθώρια ελεύθερου χρόνου- σε ποιο βαθμό κρίθηκε και από τις ερωτικές σου σχέσεις; Ή και αντίστροφα: σε ποιο βαθμό το επάγγελμα που ακουλούθησες επέδρασε στην εκδήλωση ή/και την ελεύθερη έκφραση της ομοφυλόφιλης επιθυμίας;
Σε σχέση με την επιλογή του να μείνεις σε μία μεγαλούπολη του εξωτερικού, σε μία μεγάλη πόλη της Ελλάδας ή στην επαρχία, τι ρόλο θα έπαιζε το αν η ομοφυλοφιλία ήταν στο μέρος αυτό περισσότερο ή λιγότερο αποδεκτή, αν υπήρχε ή όχι μία λεσβιακή κοινότητα, αν υπήρχαν ή όχι λεσβιακά bar; Αντίστροφα: αν και κατά πόσο η παραμονή σε μία πόλη ανεκτική απέναντι στην ομοφυλοφιλία επηρέασε την δική σου εξοικείωση με το θέμα.
9.Ερεσσός και λεσβιακά bar
Έχεις ακούσει για την Ερεσσό ως τόπο που συγκεντρώνει λεσβίες γυναίκες από όλο τον κόσμο; Την έχεις επισκεφτεί ποτέ; Ποια είναι η συχνότητα των επισκέψεών σου; Ποιες είναι οι εντυπώσεις σου; Πώς θα περιέγραφες την Ερεσσό;
Πηγαίνεις σε λεσβιακά bar; Αν ναι, σε ποια και πόσο συχνά; Αν όχι, γιατί όχι; Ποια είναι η δικιά σου γνώμη γι αυτά;
Ποια είναι, αν υπάρχει, η σχέση της Ερεσσού με τα λεσβιακά bar; Ποιες είναι οι ομοιότητές τους; Οι διαφορές τους;
10. Πολιτικοποιημένος λεσβιακός λόγος
Γνωρίζεις για την ύπαρξη λεσβιακών, ομοφυλόφιλων, φεμινιστικών οργανώσεων στην Ελλάδα; Από που έχεις ακούσει γι αυτές;
Έχεις ή είχες στο παρελθόν ενεργό συμμετοχή σε τέτοιου είδους οργανώσεις; Μπορείς να περιγράψεις με συντομία την πορεία σου και τις εμπειρίες σου μέσα από αυτές;
Υπάρχει κατά τη γνώμη σου στην Ελλάδα πολιτικοποιημένος λεσβιακός λόγος; Γίνονται αυτή τη στιγμή κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση; Ποιες; Νομίζεις ότι συναντιούνται δυσκολίες στην προσπάθεια άρθρωσης ενός πολιτικοποιημένου λεσβιακού λόγου και, αν ναι, γιατί;
11. Επαφή και επιδράσεις από τη Δύση
Ποιός είναι ο βαθμός εμπειρίας, γνώσης και επαφής που έχεις με λεσβιακά κινήματα του εξωτερικού, Ευρώπης και Αμερικής, μέσω λεσβιακών περιοδικών, Internet, γνωριμιών στην Ερεσσό, ταξιδιών στις μεγαλουπόλεις της Δύσης;
Κατά πόσο η γνώση και η επαφή είτε με γυναίκες λεσβίες από το εξωτερικό είτε με θεωρητικά ρεύματα ή/και πολιτικές κινητοποιήσεις βοηθάει στην εσωτερική αποδοχή της ομοφυλοφιλίας;
Τι σχέση έχουν οι κινήσεις που γίνονται στο εξωτερικό, σε όλα τα επίπεδα: θεωρητικό, πολιτικό, καλλιτεχνικό, ψυχαγωγικό, με όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα; Υπάρχει επίδραση ή δε μπορεί να γίνει κανένας συσχετισμός ανάμεσά τους;
12. Κριτική και σχόλια
Θα ήθελα με συντομία να μου περιγράψεις και να μου σχολιάσεις τον τρόπο που κατά τη γνώμη σου συζητιέται, παρουσιάζεται και γίνεται αντικείμενο κριτικής η γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Ελλάδα.
Υπάρχει κάτι το οποίο θα ήθελες να έβλεπες να αλλάζει; Προς ποια κατεύθυνση;
Ποια είναι η γνώμη σου για την παρούσα έρευνα; Αν ήσουν εσύ πώς θα την έκανες;