"Λεσβος: Γυναικειες Σπουδες "Πανεπιστημιακου Επιπεδου"", "Η Λαυρις", τευχος 1, 1982.
"Γυναικειες Σπουδες στη Λεσβο" "Μια Δευτερη Αποψη Πανω στο Ιδιο Θεμα",
"Η Λαυρις", τευχος 1, 1982.
"Λεσβος - Καλοκαιρι 1984", "Η Λαυρις", τευχος 3.
"ΕΡΕΣΣΟΣ Μια Αλλη Τρομοκρατια", "Κατινα", τευχος 5, Ιανουαριος 1990.
"Lavrys" was published by the "Aftonomi Omada Omofylofilon Gynaikon",
(which can be
translated as: "Group of Independent Homosexual Women"). The group used to gather at
"The House of Women" at 4 Romanou Melodou Street, downtown Athens. (See also the page of
the Lesbian Movement in Greece.
There is a considerable number of articles with lesbian or gay contents in back issues of the feminist
magazine "Katina", the publication of the "Aftonomi Omada Gynaikon Thessalonikis", (which can
be translated as: "Independent Group of Women of Thessaloniki"), Bas. Irakleiou 19, Thessaloniki.
Special thanks to: Irene and Eva for providing the contents of this page.
Disclaimer: Quoting the articles here, does not necessarily mean that I adopt any explicit or
implied opinions, expressed in the articles.
This article, describes (in the first plural person), the events and conflicts during a
three-month 'institute of womens sudies', that took
place in Molyvos Lesbos Greece, in the summer of 1981, organized by the the San Jose University.
"Λεσβος: Γυναικειες Σπουδες "Πανεπιστημιακου Επιπεδου""
Οταν την ρωτησαμε γιατι στην Ελλαδα και ειδικα στην Λεσβο και οχι καπου αλλου, μας απαντησε
πως ηθελε να συνδυασει δυο πραγματα: απο τη μια την αγαπη για την Ελλαδα και απο την αλλη το
αγαπημενο της θεμα τις γυναικειες σπουδες. Το ινστιτουτο περιλαμβανε εφτα κυκλους μαθηματων, που
η καθε φοιτητρια μπορουσε να διαλεξει και να παρακολουθει οποιο κυκλο ηθελε. "Τα Ελευσινια
Μυστηρια", "Η γυναικα στην Αρχαια Ελλαδα", "Μυθος και Γυναικα", "Ποιητριες στην Αρχαια
Ελλαδα", και αλλα σχετικα με αυτα τα θεματα αποτελουσαν τους κυκλους των μαθηματων.
Στο γιατι διαλεξε η Ellen Bonapatre τη μορφη του ινστιτουτου για τα μαθηματα αυτα, η ιδια
μας απαντησε πως ηθελε να κανει γυναικειες σπουδες σε πανεπιστημιακο επιπεδο. Ηταν φυσικο
λοιπον η οργανωτικη δομη του ινστιτουτου να 'ναι αναλογη μ' αυτη του κατεστημενου πανεπιστημιου:
καθηγητριες απο την μια που διδασκουν και φοιτητριες απο την αλλη που διδασκονται.
Θελοντας να γινει παγκοσμια γνωστο αυτο το "φεμινιστικο" ινστιτουτο η Ellen Bonapatre
συμπεριελαβε αναμεσα στις μαθητριες και γυναικες απο αλλες χωρες. Οι γυναικες που παρακολουθουσαν
τα μαθηματα ηταν στο συνολο τους 72 αναμεσα στις οποιες και πολλες λεσβιες-ριζοσπαστριες
φεμινιστριες, που ηρθαν σε συγρουση με το ινστιτουτο. Κι οταν λεμε ινστιτουτο εννοουμε την Ellen
Bonapatre. Ο ενας λογος που εγινε αυτη η συγκρουση ηταν η συμβοθλη-διαταγη της Bonapatre
προς τις λεσβιες να μην πιανονται χερι-χερι, ουτε ν' αγκαλιαζονται και να φιλιουνται μεσα στο χωριο.
Με λιγα λογια τους απαγορευε την ελευθερη εκφραση της προσωπικοτητας τους και συνακολουθα του
λεσβισμου τους. Το επιχειρημα της Bonapatre ηταν πως επρεπε να σεβαστουν την "τοπικη κουλτουρα"
(!) Μοναχα που η "τοπικη κουλτουρα" ηταν ακρως πατριαρχικη στον χαρακτηρα της. Με λιγα
λογια θα επρεπε να σεβαστουν την πατριαρχια (!)
Ενας αλλος λογος που εγινε αυτη η συγρουση ηταν η δυσαρεσκεια και πολλες φορες αγανακτηση
των λεσβιων-φεμινιστριων προς το ινστιτουτο. Κι αυτο για πολλους λογους: μερικοι απο αυτους
ηταν ο τροπος που γινοταν τα μαθηματα, το που αποσκοπουσε το ινστιτουτο, αν και ποσο ηταν φεμινιστικο
κι αρα ποσο ριζοσπαστικο. Αν και ποσο βοηθουσε το φεμινιστικο κινημα της Ελλαδας και πιο
γενικα την υποθεση του φεμινισμου, δηλαδη οσον αφορα την πρακτικη και την θεωρια.
Η αποψη των γυναικων για το ινστιτουτο ηταν πως δεν ηταν τελικα φεμινιστικο, απλα ηταν
μια παρωδια του φεμινισμου η καλυτερα ενας κατεστημενος "φεμινισμος", που φυσικο ηταν να μην
θελει να αναταραξει τα νερα της πατριαρχιας και του φαλλοκρατικου κατεστημενου. Πως το ινστιτουτο
εξυπηρετουσε προσωπικες σκοπιμοτητες της Bonapatre (χρηματικο κερδος μια και οι μαθητριες
πληρωναν, κυρος και φημη στι καθηγητικο κατεστημενο της Αμερικης). Και πως η προσφορα
του ινστιτουτου απο αποψη γνωσεων ηταν μηδαμηνη.
Ενα αλλο σημαντικο στοιχειο ηταν η διαστρεβλωση του νοηματος της Σαπφους μαι και γινοταν
ιδιαιτερη μνεια για την ποιηση και το φυλλο της, αλλα αποκρυβοταν σκοπιμα η ομοφυλοφιλια της.
Κι αυτο φανηκε οχι μοναχα μεσα στο ινστιτουτο αλλα και στη θεατρικη παρασταση με τιτλο "ο κοσμος
της Σαπφους", που δοθηκε στον Μολυβο για το κοινο. Μοναχα που το κοινο δεν καταλαβε και πολλα
πραγματα μια και η μετεφραση δεν ακουγοταν καθαρα και δεν γινοταν σε καταλληλες στιγμες.
Καποιες γυναικες γυρισαν με δικα τους εξοδα μια ταινια που στο τελος ειχε και κριτικες για το
ινστιτουτο. Τα αποτελεσματα, οταν προβληθηκε η ταιναι στην Αμερικη, δεν τα μαθαμε ακομα.
Στην δηλωση της Bonaparte οτι η αντιμετωπιση του κοσμου προς το ινστιτουτο ηταν θετικη
εχουμε να απαντησουμε το εξης: πως ο περισσοτερος κοσμος πιστευε οτι οι φεμινιστριες ειναι βρωμιαρες
ανυπαντρες και υστερικες και πως καλα θα κανουν να φυγουν γρηγορα απο το χωριο. Οσο για
τον αλλο κοσμο που ειχε καποια σπιτια και τα νοικιαζε ακριβα στις σπουδαστριες ηταν φυσικο να
αντιμετωπιζει το ινστιτουτο θετικα (!)
Χαρακτηριστικο της νοοτροπιας και της ιδεολογιας της Μπονεπαρτ εκτος των αλλων ειναι και το
γεγονος πως οι καθηγητριες του ινστιτουτου στο αποχαιρετιστηριο παρτυ που δοθηκε, καθονταν σε
χωριστο τραπεζι απο τις μαθητριες.
Ενα αλλο διαφωτιστικο στοιχειο για την φυση αυτου του ινστιτουτου ηταν το γεγονος πως το τριμηνο
ηταν κανονικα τμημα της πανεπιστημιακης χρονιας κι οσες απο τις μαθητριες ηταν φοιτητριες
σε καποιο πανεπιστημιο (σχεδον ολες ηταν) θα βαθμολογουνταν.
Εχουμε λοιπον ενα "φεμινιστικο" ινστιτουτο που δεν ειναι φεμινιστικο. Ενα τετοιου ειδους ινστιτουτο
που μας προσβαλλει σε τελικη αναλυση δεν θα 'πρεπε να 'χει την υποστηριξη μας εκτος αν η κριτικη
μας η η παρεμβαση μας μπορουσε να το στρεψει σε μια φεμινιστικη κατευθυνση πργμα που,
αν το πιστευαμε οτι μπορουσε να γινει, θα 'ταν ουτοπια. Αυτη η αποψη ενισχυεται απο το γεγονος οτι
καπου η Μπονεπαρτ ανεχοταν τις λεσβιες απο τη μια και απο την αλλη προσπαθουσε να εξουδετερωσει
την οποια πρακτικη τους μια και πιστευε οτι οι λεσβιες δεν ειναι φεμινιστριες εκτος απο
ελλαχιστες περοπτωσεις (!)"
"Women studies in Lesbos"; comments on the same subject as above, by another writer
"Γυναικειες Σπουδες στην Λεσβο", "Μια Δευτερη Αποψη Πανω στο Ιδιο Θεμα"
Λοιπον για να παρω τα πραγματα απο την αρχη: οι αμερικανιδες μεσα απο το κινημα για την
απελευθερωση της γυναικας κερδισαν το δικαιωμα και επεβαλαν τις γυναικειες σπουδες στα πανεπιστημια.
Σε μια χωρα σαν την Αμερικη ομως που ολα λειτουργουν με τρομερο ανταγωνισμο απο
τον οποιο δεν ξεφευγουν μαλιστα καθολου τα εκπαιδευτικα ιδρυματα, κατω απο τρομερα οικονομικα
συμφεροντα που κινουν αυτα τα ιδρυματα, οταν ο φεμινισμος εγινε πολυ της μοδας, το τμημα
γυναικειων σπουδων ηταν πια για καθε πανεπιστημιο ζητημα κυρους. Ετσι το πρωτο πανεπιστημιο
η ο πρωτος πανεπιστημιακος δασκαλος που θα μετεφερε αυτες τις σπουδες, κατακαλοκαιρο, σ' ενα
αρκουντως εξωτικο και δεοντως υπαναπτυκτο κρατος και αν μαλιστα το κρατος αυτο περιβαλλοταν
και απο μια σχετικα καθαρη θαλασσα και υπηρχε και σ'αυτο το ιδιο το νησι που γεννησε ενα φεμινιστικο
μυθο, τη θρυλικη και "περιεργη" (το ξερετε δα ολες...) ποιητρια Σαπφω, θα ειχε στο ενεργητικο
του μια πανεξυπνη και πολυ πετυχημενη οικονομικη ενεργεια. Αυτα ολα εχοντας συμβει το περασμενο
καλοκαιρι, οι φεμινιστριες αυτου του τοπου μαθαμε εκθαμβες για τα σεμιναρια που γινοντουσαν
ηδη -καλο παραδειγμα για περαιτερω δραστηριοποιηση των ηδη αρκετα δραστηριοποιημενων
σε συναφη θεματα γυναικειων συλλογων!- γιατι ομως συνηθως συμβαινει κατι σ' αυτον τον τοπο,
πρωτα γινεται κατι κι υστερα λαμβανεται, αν λαμβανεται η οποιαδηποτε εστω τυπικη αδεια απο τους
πολιτιστικους "αρμοδιους". Το γεγονος πηρε αρκετη δημοσιοτητα απο το γυναικειο τυπο, γυναικα
δημοσιγραφος εκανε την τηλεοπτικη παρουσιαση της καθηγητριας Μποναπαρτ, οπου μαθαμε οτι και
του χρονου πολυ θα επιθυμουσε συμμετοχη και ελληνιδων (αραγε με μειωμενα διδακτρα;) κι οπως
επισης οτι υπηρχαν ελληνιδες η ελληνιδα καθηγητρια.
Δεν θα ασχοληθω αλλο με αυτο το εμπορικο συμβαν αλλα θα σταθω στην λεπτομερεια των λεσβιων
φεμινιστριων που πηραν μερος σ' αυτο το σεμιναριο και στο τελος εφυγαν δυσαρεστημενες.
Εδω και χρονια αρχισε μαι καλοκαιρινη κινηση ομοφυλοφιλων γυναικων ελληνιδων και ξενων,
που καταφθανουν στη Λεσβο Μυτιληνη σαν για για ενα προσκυνημα, υποκυπτοντας σε μια εντελως
ρομαντικη αντιληψη οπως ακριβως οι καθε λογης περιηγητες και ταξιδιωτες ανα τους αιωνες που
ερχονται στην Ελλαδα του σημερα για να γευτουν το μεγαλειο του χρυσου αιωνα.
Και γω θελω μονο να ρωτησω τις φιλες μου και αδελφες μου δικες μας και ξενες αν φταινε τιποτα
τα τοπικα ηθη και εθιμα και οχι τοσο αυτα, αν ανατραπουν για λιγο βιαια το καλοκαιρι, αλλα οι μεσηλικες
η γιαγιαδες μυτιληνιες και οι κοπελες και βεβαια ο αρσενικος πληθυσμος του νησιου, να
προβοκαρονται τοσο αγρια, να μην ξερουν τι ειναι αυτο το κακο που τους βρηκε μ' αυτες τις αγριες
καλοκαιρινες γυναικες που γυριζουν τσιτσιδες, π' αγκαλιαζονται και πανε μαζι και φερονται ξεδιαντροπα
και που μιλανε αλλη γλωσσα, αλλα κι αν μιλανε ελληνικα, δινουν κατι τρομερες και φοβερες
εξηγησεις για καταπιεση αιωνων, για ανδρικο ρατσισμο, γαι βια πανω στο κορμι κι ενα σωρο τετοια.
Θελω ακομα να ρωτησω τις φιλες μου κι αδελφες μου αν ολο το χειμωνα προβοκαρανε ετσι αγρια κι
απροκαλυπτα τους αρσενικους συντροφους τους, αδελφους, πατεραδες, αφεντικα, χωροφυλακες και
γενικα το περιβαλλον της καθημερινης τους ζωης μεσα στις μεγαλουπολεις που βρισκονται. Δεν ειμαι
οπαδος της επιστροφης στις ριζες, γιατι πιστευω πως δεν υπαρχουν πια ριζες κι αν υπαρχουν δεν ειναι
αυτες που θελουμε. Με πληγωνει ομως αυτη η "ειρηνικη" οπως θελει να αυτοαποκαλειται,
εισβολη μεσα απο τον τουρισμο που γινεται και στις πιο μακρινες γωνιες της πατριδας μου και επι
πλεον η εννοια σεβασμος δεν ειναι κατι μου με φοβιζει οταν αφορα τη μη βιαιη προσβολη του του περιγυρου,
τη μη φωναχτη επιβολη αποψης, το αληθινο ενδιαφερον για τον ανθρωπο και τη φυση. Ελληνιδες
ομοφυλοφιλες και ξενες, χαρειτε τις διακοπες σας οσο θελετε αλλα μην προσπαθησετε να
κανετε προπαγανδα εκει που πεφτει στο κενο. Οσο για τις Μυτιληνιες και τη Λεσβο Μυτιληνη σημερα,
ειναι πολυ πιο κοντα στις συνηθειες της γειτονικης Τουρκιας και η Σαπφω και ο καιρος της ουτε
σαν ατταβιστικη αναμνηση δεν επικρατει πια."
This short news item announces a "Lesbian Summer University" in Lesbos Island in mid-July
1984, as well as another similar one for gays and lesbians, in Mykonos.
"Λεσβος - Καλοκαιρι 1984"
"Μιλαμε για το Αιγαιακο Ινστιτουτο Γυναικειων Σπουδων, που οργανωθηκε απο την Αμερικανιδα
Ellen Bonapatre και λειτουργησε το καλοκαιρι του 1981 -τρεις μηνες περιπου- Στον Μολυβο, ενα
χωριο της Λεσβου. Η Ellen Bonapatre ειναι καθηγητρια πολιτικων επιστημων στο πανεπιστημιο San
Jose των Ε.Π.Α. Η ιδεα για την ιδρυση και λειτουργεια αυτου του ινστιτουτου, που θ' ασχολιοταν με
γυναικεια θεματα, της ηρθε πριν απο δυο χρονια, οταν για πολλοστη φορα επισκεφθηκε την Ελλαδα.
Της πηρε δυο χρονια να ετοιμασει το ινστιτουτο αυτο. Στην αρχη συναντησε μεγαλες δυσκολιες,
οπως μας ειπε η ιδια και ιδιαιτερα αρνητικη σταση και αποθαρρυνση απο τους συναδελφους της.
Διαφημισε το ινστιτουτο στην Αμερικη και το καλοκαιρι του 1981 κατορθωσε να το υλοποιησει.
"Οι γυναικειες σπουδες στην καλοκαιρινη Ελλαδα, και μαλιστα σ' ενα ακριτικο οπως λεγεται
νησι, τη Λεσβο-Μυτιληνη, ηταν απο την πρωτη στιγμη για μενα αυτο που δεν μπορει παρα να
διαπιστωσε καθε γυναικα (τουλαχιστον ελληνιδα) που ασχοληθηκε λιγο με το τουριστικο αυτο
συμβαν. Οτι ακριβως δεν ηταν τιποτα παραπανω η λιγοτερο απο ενα τουριστικο συμβαν.
"Μαθαινουμε πως στη Λεσβο, φετο το καλοκαιρι (10-17 Ιουλη) θα λειτουργησει ενα
"Πανεπιστημιο Ομοφυλοφιλικου Καλοκαιριου" για Λεσβιες, ενω στη Μυκονο θα λειτουργησει παρομοιο μικτο
(για ομοφυλοφιλους και λεσβιες). Πληροφοριες απο το Group Lesbiennes, UEH Lesbos, c/o la
Boulangerie, 48 Rue de Bruys, 13005 Marseille, France."